اینترنت اشیا (IoT) در ایران

در سال ۱۹۹۱، کوین اشتون(Kevin Ashton)  برای اولین بار اصطلاح اینترنت اشیاء (Internet of Things) را به کار برد که به سرعت مورد استقبال سایرین قرار گرفت. اگرچه سال های سال است که تحقیقات و نوآوری های زیادی در این باره صورت می گیرد. اینترنت اشیا در ایران چند سالی است که رونق یافته و کاربرد های فراوانی در طراحی خانه هوشمند ، ساخت بیمارستان های هوشمند ، طراحی پارکینگ هوشمند و هوشمند سازی دیتاسنتر ها دارد.

تکنولوژی IoT یکی از تکنولوژی های کلیدی انقلاب صنعتی چهارم در جهان است و از این رو، کشورهای زیادی در سراسر دنیا برای راه اندازی و بهره وری از آن اقدام کرده اند. کشورهایی مثل آمریکا، چین، آلمان، سنگاپور، برزیل، کره جنوبی و هند را می توان از پیشگامان استفاده و توسعه تکنولوژی IoT دانست. این کشورها، سرمایه های هنگفتی را به بررسی و بهره گیری از تکنولوژی اینترنت اشیا اختصاص داده اند. مثلا ایالات متحده آمریکا ۱۶۰ میلیارد دلار را برای شهر هوشمند صرف کرده که بخشی از آن برای تحقیق و توسعه اینترنت اشیا تخصیص یافته است.

تاریخچه اینترنت اشیا در ایران

ایران هم چند سالی است که به عنوان بیستمین کشور به تکنولوژی اینترنت اشیا ملحق شده. شاید بتوان رضا راجی را اولین نفری دانست که در ایران حرف از تکنولوژی IoT به میان آورد. او یکی از توسعه دهندگان اینترنت اشیا و کارآفرینان این حوزه است که اکنون به عنوان مشاور در شرکت های بنام و بزرگ در آمریکا فعالیت می کند. اما از جنبه عملیاتی، هوشمند سازی سیستم های برق اولین گامی بود که طی یک قرارداد میان وزارت نیرو و مرکز تحقیقات مخابرات ایران، برای بهره گیری از فناوری IoT در ایران برداشته شد.

بازار کار اینترنت اشیا

تکنولوژی IoT نقش مهمی را در انجام اتوماتیک کارها ایفا می کند. بنابراین، آیا باید آن را عامل کاهش نیاز به نیروی انسانی دانست؟ در اواخر سال ۱۷۰۰ و با تولید اولین ماشین بخار، مردم نگران موقعیت های شغلی خود بودند و تصور می کردند که دیگر راهی برای کسب درآمد نخواهند داشت. موتور بخار اگرچه بسیاری از شغل های یدی و دستی را از میان برداشت، اما فرصت های شغلی جدید و فراوانی را در بخش های مختلف مثل کشتیرانی، تعمیرات، کارخانجات، مهندسی و غیره ایجاد کرد.

داستان اینترنت اشیا هم همین است. امروزه مردم کمتر برای خرید حضوری به مغازه ها مراجعه می کنند اما آمازون با استفاده از IoT توانسته تبدیل به بزرگترین مرکز خرید اینترنتی شود و فرصت های شغلی زیادی در بخش های مختلف مثل انبارداری و ارسال سفارش ایجاد کرده است.

کسب درآمد از اینترنت اشیا در ایران

کشور ما هم با داشتن نیروی کار جوان کافی و تحصیلکرده در حوزه IT، پتانسیل زیادی برای استفاده و بهره وری از IoT دارد. اما متاسفانه بودجه و توجه کافی برای بهره گیری از این پتانسیل اختصاص داده نمی شود. با آنکه دولت فعلی، خود را دولت الکترونیک می داند، اما بودجه ی ۳۰۰۰ میلیارد تومانی را برای امور هوشمند سازی تهران اختصاص داده است. اجرای کامل این پروژه به مبالغ بسیار بیشتری نیاز دارد و با توجه به غنی بودن کشور از لحاظ منابع انرژی، انتظار می رود که مسئولین، بودجه بیشتری را برای این تکنولوژی به صرفه و آینده نگر در نظر بگیرند. به علاوه این طرح هنوز در مرحله آغازین قرار دارد و شاید اتفاقات متعددی مثل تحریم بر اجرایی شدن آن اثر بگذارند.

ناآگاهی نهادهای مختلف از کاربردهای شگفت انگیز IoT مثل هوشمند سازی و اینترنت اشیاء صنعتی دومین مانع در بهره وری و توسعه این تکنولوژی و متعاقبا، رونق بازار کار اینترنت اشیا در ایران است. اما خوشبختانه توجه بخش های خصوصی و اپراتورها به خدمات مبتنی بر IoT افزایش یافته که می تواند بستر فعالیت های گسترده و حتی صادرات سرویس ها و محصولات IoT به کشورهای منطقه را فراهم کند.

آموزش اینترنت اشیا

دیر یا زود نهادهای دولتی و خصوصی به مزایای IoT و کاربردهای فراوان آن پی می برند و بازار کار IoT در ایران مولتی میلیاردی خواهد شد. کارشناسان حوزه IoT اعلام کرده اند که با افزایش و گسترش دستگاه های تحت شبکه و متصل به اینترنت، اینترنت اشیا پتانسیل ایجاد بزرگترین بازار کار را دارد و این اتفاق به زودی رخ خواهد داد. از طرفی، این بازار کار نیازمند نیروی کار متخصص است.

اگر شما قصد دارید که وارد حوزه IoT شوید، باید دوره های آموزش عمومی و تخصصی اینترنت اشیا را بگذرانید. آموزش IoT از ظرفیت این پست خارج است اما این مقوله اغلب در سطوح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته و به صورت حضوری، آنلاین یا با استفاده از کتاب و جزوه آموزش داده می شود.

معمولا در دوره مقدماتی، با مهارت های سخت افزار، طراحی و توسعه نرم افزار، شبکه، هوش مصنوعی، امنیت و داده کاوی آشنا می شوید. در مراحل بعدی، تمرکز عمیق تری بر پروژه های مبتنی بر اینترنت اشیاء خواهد شد و در ادامه، با چالش ها و قوانین امنیت و آنالیز داده های اینترنت اشیا آشنا می شوید. در آخر، اگر با وجود همه این مسائل باز هم به تکنولوژی اینترنت اشیا علاقه مند بودید، می توانید به عنوان یک توسعه دهنده حرفه ای IoT مشغول به کار شوید.

کتاب آموزش اینترنت اشیا با استفاده از Raspberry Pi نوشته محمد قیصری و عیسی خوشوقت از انتشارات آتی نگر یکی از کتاب های آموزش اینترنت اشیا از سطح مقدماتی تا پیشرفته است. این کتاب به دست مهندسین مرکز تحقیقات اینترنت اشیاء ایران گردآوری شده. همچنین، وب سایت آموزش IoT به نشانی http://learniot.ir/ یکی از وب سایت های تخصصی در این زمینه است که ریزترین نکات را هم می توانید در آن بیابید.

فعالان حوزه IoT در ایران

اگرچه در ایران عرصه برای ارائه خدمات مبتنی بر آی او تی آنطور که باید گسترده نیست، اما هستند شرکت هایی که با وجود محدودیت ها در این زمینه فعالیت می کنند. بر اساس اظهارات مجید رسولی، مجری طرح اینترنت اشیا، ۱۵۰ شرکت خصوصی در حوزه IoT فعال هستند که ۶۳% از آنها در بخش های ارتباطات، ۵۰% در ارائه سرویس ها و اپلیکیشن ها، ۴۲% در بخش سخت افزار، سنسورها، نگهداری و پردازش اطلاعات و باقی در بخش پلتفرم ها و امنیت فعالیت می کنند.

با وجود قول وزیر ارتباطات مبنی بر انتشار گزارش فعالیت های شرکت های ایرانی فعال در زمینه IoT و معرفی آن ها، هنوز این کار انجام نشده است. با این حال، شرکت های فاواموج، سیکاس، پارس نت و مگفا را می توان از فعالان این حوزه دانست.

اگر مایلید بیشتر درمورد اینترنت اشیا و راهکارهای آن بدانید، می توانید به کنفرانس ها و مجلات فعال در دنیای IoT مراجعه کنید. فروم اینترنت اشیاء ایران (IiF)، علاوه بر داشتن بلاگ و مجله اینترنتی، کنفرانس و ایونت های مختلفی را در این باره برگزار می کند. فصلنامه اینترنت اشیا را هم می توان به عنوان یکی از مجلات معتبر در زمینه IoT دانست که سندیکای شرکت های شناسایی و مکان یابی صاحب امتیاز آن است. نشریه بین المللی اتوماسیون ساختمان بیشتر به اتوماسیون و هوشمند سازی و اخبارهای روز این زمینه می پردازد اما بخشی از آن به طور تخصصی به IoT اختصاص داده شده است.